10.000.000 χάπια XANAX πωλούνται στην Ελλάδα κάθε μήνα.

Έρευνες αναδεικνύουν ότι έχει αυξηθεί η κατανάλωση αγχολυτικών φαρμάκων στην Ελλάδα και μάλιστα του Ζάναξ. Τι σημαίνει αυτό;

Πριν από κάποιους μήνες, έγινε είδηση η πώληση 10.000.000 χαπιών Χanax στην Ελλάδα, και αρκετά ειδησεογραφικά μέσα¹ έκαναν αναφορά στην αύξηση της πώλησης του τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Η άυξηση καταναλώσης αυτού του χαπιού έγινε τα χρόνια του κορωνοϊού, μεταξύ δηλαδή του 2019-2021. Η εταιρεία IQVIA, η οποία αναλύει τα δεδομένα στο τομέα Υγείας στην Ελλάδα, ανέφερε ότι μεταξύ του 2019-2021 υπήρξε μια αύξηση του 27,5%.

Το 2020 παρατηρήθηκε μια αύξηση του 41% από την αντίστοιχη του 2019.

Το 2023 πωλούθηκαν περίπου 335.000 συσκευασίες Xanax των 30 δισκίων δηλαδή περίπου 10 εκατομμύρια χάπια το μήνα, δηλαδή σχεδόν ένα χάπι για κάθε κάτοικο της χώρας.

Το πιο συγκλονιστικό για μένα είναι ότι αρκετοί νέοι χρησιμοποιούν Xanax. Πολλοί το βλέπουν ως μια γρήγορη λύση για το άγχος και την πίεση της καθημερινότητας, χωρίς πάντα να αναλογίζονται τις συνέπειες της μακροχρόνιας χρήσης του. Και διερωτάμαι, πώς φτάσαμε στο σημείο να θεωρείται φυσιολογικό για έναν νέο να καταφεύγει σε φαρμακευτικές λύσεις για να αντέξει την καθημερινότητα;

Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να κατηγορήσει ή να χλευάσει κανέναν που χρησιμοποιεί αγχολυτικά φάρμακα, αλλά να ανοίξει μια συζήτηση γύρω από τη χρήση τους, να προσφέρει πληροφόρηση και να αναδείξει εναλλακτικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση του άγχους.

Η ψυχική υγεία είναι μια πολύπλοκη και απολύτως προσωπική υπόθεση. Η χορήγηση ενός φαρμάκου μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, αλλά από μόνη της δεν αποτελεί λύση στη ρίζα του προβλήματος. Η ουσιαστική αντιμετώπιση απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τόσο τις βιολογικές όσο και τις ψυχοκοινωνικές πτυχές της ζωής ενός ατόμου.

Σε αυτό το άρθρο θα μάθουμε:

• Τι είναι το Xanax;

  • H Ιστορία του Xanax

• Γιατί συνταγογραφείται το Xanax;

• Τι είναι το GABA;

  • Πώς λειτουργεί το GABA;

  • Άρα το Xanax δίνεται για την αγχώδη διαταραχή.

• Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (GAD)

  • Tα συμπτώματα της GAD

  • Ποιοι είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή;

• Σου έχει δώσει ο γιατρός Χanax;

• Τι εξετάσεις μπορείς να κάνεις για την αγχώδη διαταραχή;

• Με τι εργαλεία μπορείς να αντιμετωπίσεις την αγχώδη διαταραχή;

  • Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με την αγχώδη διαταραχή, σκόπος σου είναι:

    • Διατροφή

    • Συμπληρώματα που προτείνω

    • Βότανα

    • Πρακτικές Τρόπου ζωής

Τι είναι το Xanax;

Το Xanax (αλπραζολάμη)² είναι μια βενζοδιαζεπίνη, η οποία ενισχύει τη δραστηριότητα ορισμένων νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο, βοηθώντας στη μείωση του άγχους. To Xanax χρησιμοποιείται για αγχώδεις διαταραχές, το άγχος που σχετίζεται με την κατάθλιψη και την διαταραχή πανικού, με ή χωρίς αγοραφοβία (τον φόβο για μέρη/καταστάσεις που προκαλούν πανικό ή αίσθημα αβοηθησίας).

H Ιστορία του Xanax

Οι βενζοδιαζεπίνες είναι από τα πιο συνταγογραφούμενα φάρμακα, με την αλπραζολάμη (Xanax) να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και επιτυχημένα χάπια σε πωλήσεις παγκοσμίως³.

Οι πιο γνωστές βενζοδιαζεπίνες είναι:

• Αλπραζολάμη (Xanax, Xanax XR)⁴

• Κλοβαζάμη (Onfi)

• Κλοναζεπάμη (Klonopin)

• Κλοραζεπάτη διποτάσσιο (Tranxene)

• Διαζεπάμη (Valium)

• Χλωροδιαζεποξείδιο (Librium)

• Λοραζεπάμη (Ativan)

• Τεμαζεπάμη (Restoril)

• Τριαζολάμη (Halcion)

Η ιστορία των σύγχρονων βενζοδιαζεπινών, όπως το Xanax (αλπραζολάμη), το Ativan (λοραζεπάμη) και το Klonopin (κλοναζεπάμη), ξεκινά σχεδόν πριν από έναν αιώνα στη Γερμανία, όπου οι χημικοί ανέπτυξαν μια κατηγορία ηρεμιστικών γνωστή ως βαρβιτουρικά. Τα βαρβιτουρικά ήταν τα πρώτα συνθετικά ηρεμιστικά. Οι γερμανικές φαρμακευτικές εταιρείες προώθησαν αυτή την κατηγορία φαρμάκων με διάφορα ονόματα: Secanal, Luminal και Nambutal. Η κατανάλωση τους αυξήθηκε, αλλά μαζί και οι διάφορες παρενέργειες χρήσης.

Το 1955, ένας χημικός στην ελβετική φαρμακευτική εταιρεία Hoffmann-La Roche, ο Λίο Στερνμπαχ, συνθέτει την πρώτη βενζοδιαζεπίνη. Η εταιρεία την ονόμασε Librium και κυκλοφόρησε στην αγορά το 1960. Το νέο φάρμακο δρούσε στους ίδιους νευροδιαβιβαστές με τα βαρβιτουρικά, με παρόμοιο αποτέλεσμα. Καταπίεζε το κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλούσε αίσθηση ηρεμίας.

Τόσο το Χanax όσο και το Librium έφεραν κινδύνους ανεκτικότητας και εξάρτησης, καθώς και νέες παρενέργειες και ένα επικίνδυνο και δύσκολο αποτοξινωτικό κύκλο χρήσης.

Το Xanax⁵ ανήκει στις βενζοδιαζεπίνες, μια κατηγορία ψυχοδραστικών φαρμάκων που δεσμεύονται στον υποδοχεία GABA-A ενισχύοντας τη δράση του γάμμα-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA), του κύριου ανασταλτικού νευροδιαβιβαστή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δρα δηλαδή ενισχύοντας τη δράση του GABA, μειώνοντας τη διέγερση του νευρικού συστήματος και προκαλώντας ηρεμία, μείωση του άγχους, χαλάρωση των μυών και καταστολή. Η δράση του εξαρτάται από τις υπομονάδες των GABA-A υποδοχέων στις οποίες επιδρά.

Ο υποδοχέας GABA-A αποτελείται από 5 υπομονάδες (άλφα, βήτα, γάμμα, κ.λπ.). Οι βενζοδιαζεπίνες δεσμεύονται μεταξύ των άλφα-1 και γάμμα-2 υπομονάδων. Αυξάνουν τη συγγένεια του GABA με τον υποδοχέα του, ενισχύοντας την ανασταλτική του δράση στο νευρικό σύστημα.

Ποια αποτελέσματα προκαλούν οι διάφορες υπομονάδες;

• Άλφα-1: Υπεύθυνη για καταστολή, αμνησία, και αταξία (αστάθεια κινήσεων).

• Άλφα-2 & Άλφα-3: Σχετίζονται με τα αγχολυτικά (αντι-αγχωτικά) και μυοχαλαρωτικά αποτελέσματα.

• BNZ-1: Σχετίζεται με την ηρεμία και τη μείωση του άγχους.

• BNZ-2: Εμπλέκεται στη χαλάρωση των μυών, την αντισπασμωδική δράση, τη μνήμη και τον κινητικό συντονισμό.

Γιατί συνταγογραφείται το Xanax;

Το Xanax δε χορηγείται χωρίς συνταγή στην Ελλάδα⁶. Συνταγογραφείται μόνο από γιατρό. Πως δρα; Αυτό ενισχύει τη δράση του GABA, μειώνοντας τη διέγερση του νευρικού συστήματος και προκαλώντας ηρεμία, μείωση του άγχους, χαλάρωση των μυών και καταστολή. Η δράση του εξαρτάται από τις υπομονάδες των GABA-A υποδοχέων στις οποίες επιδρά. Μαζί με το ηρεμιστικό αποτέλεσμα, το Xanax απελευθερώνει ντοπαμίνη και επηρεάζει τα κέντρα ευχαρίστησης και ανταμοιβής του εγκεφάλου. Κάθε φορά που υπάρχει ενεργοποίηση του κέντρου ευχαρίστησης του εγκεφάλου, μπορεί να εμφανιστεί εθισμός. Ο εγκέφαλος θέλει να συνεχίσει να αναζητά ουσίες που δημιουργούν ένα ευχάριστο αποτέλεσμα. Γι αυτό η συνταγογράφηση του είναι εξαιρετικά σημαντική να παρακολουθείται από ιατρό (ψυχίατρο) καθώς η μακροχρόνια και ανεξέλεγκτη χρήση του εγκυμονεί κινδύνους και μπορεί να οδηγήσει σε σωματική και ψυχολογική εξάρτηση και εθισμό.

Τι είναι το GABA;

Το γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA) είναι ένας ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής, που σημαίνει ότι μειώνει τη δραστηριότητα του νευρικού συστήματος, βοηθώντας στην ηρεμία και χαλάρωση.

Πώς λειτουργεί το GABA;

Μεταδίδει σήματα από τον έναν νευρώνα στον άλλο, αλλά αντί να τα ενεργοποιεί, τα αναστέλλει, εμποδίζοντας την υπερδιέγερση του εγκεφάλου. Η σωστή ποσότητα GABA επιβραδύνει τη μετάδοση των νευρικών σημάτων, αποτρέποντας το άγχος και την υπερδιέγερση. Αν υπάρχει έλλειψη GABA, το νευρικό σύστημα μπορεί να γίνει υπερδραστήριο, οδηγώντας σε άγχος, αϋπνία και υπερδιέγερση.

To GABA⁷ είναι σημαντικό γιατί ρυθμίζει το άγχος και το στρες, προάγει τη χαλάρωση και τον ύπνο, συμβάλλει στην μυϊκή χαλάρωση και εμποδίζει την υπερδιέγερση του εγκεφάλου. Τα χαμηλά επίπεδα GABA έχουν συνδεθεί με αγχώδεις διαταραχές, αϋπνία και διαταραχές της διάθεσης.

Άρα το Xanax δίνεται για την αγχώδη διαταραχή.

Τι συμβαίνει βιοχημικά όταν εκφράζεται η αγχώδη διαταραχή; Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (GAD) διαγιγνώσκεται σε άτομα που παρουσιάζουν υπερβολική ανησυχία και άγχος, τα οποία είναι δύσκολο να ελεγχθούν. Η ανησυχία είναι συνεχής, και ενδεχομένως υπερβολική για καθημερινά ζητήματα, όπως η δουλειά, η υγεία και οι σχέσεις. Το άτομο δυσκολεύεται να ελέγξει τις ανησυχίες και το άγχος του. Αυτή διαταράσσει και τη λειτουργία του ατόμου στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή⁸.

Όταν ένα άτομο εμφανίζει 3 ή περισσότερα συμπτώματα άγχους για διάστημα 6 συνεχόμενων μηνών, σχεδόν καθημερινά, μπορεί να διαγνωστεί με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (GAD). Τα συμπτώματα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε κατηγορίες. Η αναγνώριση των σωματικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με το άγχος είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την ακριβή διάγνωση.

Ορισμένα από τα συμπτώματα της GAD είναι:

• Ανησυχία και ένταση

• Δυσκολία στον ύπνο (δυσκολία να κοιμηθείς ή να παραμείνεις κοιμισμένος)

• Μυϊκή ένταση

• Ευερεθιστότητα

• Κούραση και εξάντληση

Η αγχώδη διαταραχή σχετίζεται με ανισορροπία στην δραστηριότητα του ιπποκάμπου και της αμυγδαλής⁹, τα κέντρα του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τα συναισθήματα. Η αμυγδαλή ενεργοποιεί τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και είναι υπεύθυνη για την έκφραση του φόβου, της επιθετικότητας και της αμυντικής συμπεριφοράς. Ο ιππόκαμπος εμπλέκεται στη μνήμη, τη μάθηση και την επεξεργασία συναισθηματικών εμπειριών. Η χρόνια ενεργοποίηση του HPA άξονα οδηγεί στη μετατροπή των μικρογλοιακών κυττάρων (κύτταρα του ανοσοποιητικού στον εγκέφαλο) σε φλεγμονώδη κατάσταση (M1 phenotype)¹⁰. Σε αυτήν την κατάσταση, τα μικρογλοιακά κύτταρα παράγουν φλεγμονώδεις κυτοκίνες, αυξάνουν το οξειδωτικό στρες και ενισχύουν τα επίπεδα γλουταμικού. Μακροχρόνια, αυτή η διαδικασία προκαλεί μεγέθυνση της αμυγδαλής και σμίκρυνση του ιππόκαμπου, επηρεάζοντας την έκκριση σεροτονίνης και οδηγώντας στα παθολογικά συμπτώματα του άγχους.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή;