Ξενο-οιστρογονικές ενώσεις: τι ακριβώς είναι και πως να τις αποφύγεις;
Τα ξενοοιστρογόνα είναι μια υποκατηγορία της ομάδας ενδοκρινικών διαταρακτών (EDCs) που έχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα παρόμοια με τα οιστρογόνα.
Σε αυτό το άρθρο θα μάθουμε:
Τι είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες (EDCs);
Ποια είναι η διαφορά με τα ξενοοιστρογόνα;
Tι είναι τα ξενοοιστρογόνα;
Ποιες είναι οι ξενο οιστρογονικές ενώσεις που συναντάμε σε τρόφιμα και προϊόντα περιποίησης;
Οι πιο κοινές ξενοοιστρογονικές ενώσεις που συναντάμε σε προϊόντα περιποίησης;
Parabens
Benzophenone
4-Methylbenzylidene camphor (4-MBC)
Οι πιο κοινές ξενοοιστρογονικές ενώσεις που συναντάμε σε τρόφιμα;
ΒΡΑ (δισφαινόλη Α)
Φθαλικές ενώσεις (Pthalates (plasticizers)
Πως μπορείς να μειώσεις την έκθεση σου σε αυτές τις ενώσεις;
Πριν προχωρήσω στην ανάλυσή μου όπως θα δεις παρακάτω, θα ήθελα να αφιερώσω λίγο χρόνο για να αναφέρω ότι, στο πλαίσιο της συνεχούς μου ενασχόλησης με τον τομέα της περιβαλλοντικής επιστήμης, έχω επικεντρωθεί ιδιαίτερα στη μελέτη των πλαστικών και των περιβαλλοντικών τοξινών που προκύπτουν από την αλόγιστη χρήση τους, και κυρίως στην επίδρασή τους μέσω της τροφικής αλυσίδας.
Πρόκειται για έναν τομέα που δεν έχει λάβει την απαιτούμενη προσοχή στην Ελλάδα, αν και οι συνέπειες είναι σοβαρές και διαρκείς. Δεδομένου ότι η ενασχόλησή μου με την ορμονική υγεία καθιστά αυτή τη μελέτη απαραίτητη, σκοπεύω να αφιερώσω σημαντικό μέρος της ερευνητικής μου προσπάθειας στην ανάλυση των διαφόρων πτυχών των περιβαλλοντικών τοξινών, της έκθεσής μας σε αυτές και του τι πρέπει να γνωρίζουμε για τις επιπτώσεις τους στην υγεία μας.
Η κατανόηση της επίδρασης αυτών των υλικών στο φυσικό μας περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς οι περιβαλλοντικοί ρύποι, όπως τα πλαστικά και οι τοξικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία, συνεχώς αυξάνονται και επηρεάζουν τη ζωή μας.
Η συνεχής μου εκπαίδευση και οι έρευνες στο συγκεκριμένο τομέα ενισχύουν την αποφασιστικότητά μου να συμβάλω στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από τις επιπτώσεις των περιβαλλοντικών τοξινών.
Σε ευχαριστώ που με διαβάζεις, ελπίζω τα άρθρα μου να τα βρίσκεις κατανοητά και βοηθητικά.
Τι είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες (EDCs);
Προτού σου μιλήσω για τα ξενο οιστρογόνα, θέλω να καταλάβουμε τι είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες και πως σχετίζονται με τα ξενοοιστρογόνα.
Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι φυσικές ή ανθρωπογενείς χημικές ουσίες που μπορούν να μιμούνται ή να παρεμβαίνουν στη λειτουργία των ορμονών του σώματος, οι οποίες ρυθμίζονται από το ενδοκρινικό σύστημα1. Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες βρίσκονται σε πολλά καθημερινά προϊόντα, όπως καλλυντικά, συσκευασίες τροφίμων και ποτών, παιχνίδια και φυτοφάρμακα. Η έκθεση σε αυτές τις ουσίες μπορεί να συμβεί μέσω του αέρα, της διατροφής, του δέρματος ή του νερού. Παρόλο που τα EDCs δεν μπορούν να αποφευχθούν ή να απομακρυνθούν εντελώς, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μειώσετε την έκθεση και τον κίνδυνο πιθανών επιπτώσεων στην υγεία. Σύμφωνα με την Endocrine Society, υπάρχουν σχεδόν 85.000 ανθρωπογενείς χημικές ουσίες στον κόσμο και 1.000 ή περισσότερες από αυτές θα μπορούσαν να είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες, με βάση τις μοναδικές τους ιδιότητες. Ορισμένες από αυτές τις ενώσεις που είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι: Διοξίνες, PFAS, BPA, φθαλικές ενώσεις, PBDE, PCBs.
Για το ΒPA έχω μιλήσει στο παρακάτω άρθρο μου:
Για τις PFAS έχω μιλήσει στα παρακάτω άρθρα μου:
Ακόμη και χαμηλές δόσεις αυτών των ενώσεων που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα ενδέχεται να μην είναι ασφαλείς. Η φυσιολογική ενδοκρινική λειτουργία του σώματος ρυθμίζεται από πολύ μικρές αλλαγές στα επίπεδα ορμονών, γεγονός που δείχνει ότι ακόμη και αυτές οι μικρές μεταβολές μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές αναπτυξιακές και βιολογικές επιπτώσεις. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η έκθεση σε ενδοκρινικούς διαταράκτες, ακόμη και σε χαμηλές ποσότητες, μπορεί να επηρεάσει τα ευαίσθητα συστήματα του σώματος και να προκαλέσει προβλήματα υγείας.
Όταν απορροφάται στο σώμα, ένας ενδοκρινικός διαταράκτης μπορεί να μειώσει ή να αυξήσει τα φυσιολογικά επίπεδα ορμονών (αριστερά), να μιμηθεί τις φυσικές ορμόνες του σώματος (μέση) ή να αλλάξει τη φυσική παραγωγή ορμονών (δεξιά).
Τα κλινικά δεδομένα των επιπτώσεων της έκθεσης σε ενδοκρινικούς διαταράκτες είναι μέχρι τώρα περιορισμένα, αλλά μεγάλες έρευνες σε ζώα έχουν δείξει ότι μπορεί να προκαλέσουν:
Ζητήματα αναπαραγωγικής γυναικείας υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρώιμης έναρξης της εφηβείας και εμμηνόρροιας, προβλήματα γονιμότητας και πρώιμη εμμηνόπαυση.
Αύξηση στους καρκίνους του μαστού, των ωοθηκών και του προστάτη.
Αύξηση στα ανοσολογικά και αυτοάνοσα νοσήματα, καθώς και σε ορισμένες νευρολογικές παθήσεις.
Μείωση της ανδρικής γονιμότητας.
Ποια είναι η διαφορά με τα ξενοοιστρογόνα και τι είναι τα ξενοοιστρογόνα;
Οι ΕDCs είναι μια ευρύτερη κατηγορία χημικών ουσιών που μπορούν να επηρεάσουν το ενδοκρινικό σύστημα γενικότερα, διαταράσσοντας διάφορες ορμονικές λειτουργίες (όχι μόνο αυτές που σχετίζονται με τα οιστρογόνα).
Τα ξενό-οιστρογόνα είναι χημικές ουσίες που μιμούνται τη δράση των φυσικών οιστρογόνων στο σώμα. Μπορούν να συνδεθούν με τους υποδοχείς οιστρογόνων, προκαλώντας παρόμοια ή διαφορετική βιολογική απόκριση.
Τα ξενοοιστρογόνα αποτελούν μια υποκατηγορία των ενδοκρινικών διαταρακτών2 και έχουν αποτελέσματα παρόμοια με τα φυσικά οιστρογόνα του σώματος. Τα οιστρογόνα είναι φυσικές ορμόνες στον άνθρωπο που παίζουν ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη των οστών, στην πήξη του αίματος και στη διαδικασία της αναπαραγωγής, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Το σώμα ρυθμίζει την ποσότητα αυτών των ορμονών μέσω περίπλοκων βιοχημικών μηχανισμών.
Όταν τα ξενοοιστρογόνα εισέρχονται στο σώμα, αυξάνουν τα επίπεδα των οιστρογόνων, προκαλώντας ένα φαινόμενο γνωστό ως κυριαρχία των οιστρογόνων.